انواع آزمایش خون و مهم‌ترین آن‌ها

شمارش کامل گلبولهای خونی CBC
نمونه گیری گلبول‌های خون CBC می‌تواند مقدار غلظت موادی را که در سلول‌های خونی یافت می‌شوند، ارزیابی نماید. سلول‌های اصلی شامل پلاکت‌ها، گلبول‌های سفید و گلبول‌های قرمز هستند. از جمله ترکیباتی که توسط این تست مورد بررسی قرار می‌گیرند، می‌توان به هماتوکریت، گلبول‌های قرمز و هموگلوبین اشاره کرد. در این بخش به محدوده طبیعی نتایج تست شده می‌پردازیم.
پلاکت‌ها : 150 هزار الی 450 هزار / mcl
گلبول‌های قرمز خون : برای مردان 4.32 – 5.72 میلیون سلول/ mcl، برای زنان 3.9 – 5.03 میلیون سلول / mcl
هماتوکریت : برای مردان 38.8 – 50٪ و برای زنان 34.9 -44.5%
گلبول‌های سفید خون : 3500- 10500 سلول/ mcl
هموگلوبین : برای مردان 13.5 -17.5 گرم / دسی لیتر (g/dl)، برای زنان 12- 15.5 g/dl
در صورتی که هر یک از این موارد در محدوده‌های غیر مناسبی مشاهده شوند، ممکن است مشکلات گسترده ای مانند بیماری‌های قلبی، کمبود آهن، عفونت و التهاب بافت‌ها، سرطان، بیماری‌های مغز و استخوان، کمبود ویتامین های B6 و B12 را به وجود آورند.

 

آزمایش متابولیک پایه

آزمایش متابولیک پایه یکی از مهم ‌ترین تست‌های خون به شمار می‌رود که بخش مهمی از ترکیبات موجود در خون را تشخیص و مورد ارزیابی قرار می‌دهد. این آزمایشات شامل کراتینین، سدیم، کلسیم، الکترولیت‌ ها، پتاسیم، کلرید، نیتروژن، گلوکز و کربن دی اکسید هستند. جهت نمونه برداری و انجام این آزمایش باید ناشتا باشید و تا ۸ ساعت قبل، هیچگونه مواد غذایی را مصرف نکنید.

 

آزمایش متابولیک کامل CMP

تست متابولیک کامل CMP همانند آزمایش BMP دارای تمامی آزمایشات جامع، همراه با پروتئین‌ها و اندازه‌ گیری‌های مرتبط با کبد است. برخی از موارد قابل نمونه برداری در این تست می‌توان به بیلی روبین، پروتئین‌ها، آلانین آمینوترانسفراز ALT، آلبومین، آلکانین فسفات ALP و آسپارتات آمینوترانسفراز AST اشاره کرد.
در این بخش به اطلاعات کاملی در ارتباط با نتایج آزمایشات متابولیک و بررسی افزایش یا کاهش آن‌ها خواهیم پرداخت.
• درصورتی که میزان بیلی روبین بالاتر از حجم متوسط باشد، ممکن است باعث هپاتیت، گرفتگی صفرا، سندروم ژیلبرت، همولیز و واکنش منفی گلبول‌های قرمز شود. اما محدوده پایین آن هیچگونه خطری را در عملکرد مثبت بدن ایجاد نمی‌کند.
• اگر مقدار AST در بدن تا حدود قابل توجهی افزایش یابد، منجر به بیماری‌های نادری چون مونو پانکراتیت، هپاتیت، بیماری‌های قلبی، سیروز و مونونوکلئوز خواهد شد. در حالی که کاهش آن عادی تلقبی می‌شود.
• اگر سطح متوسط ALP دچار اختلالاتی شده و مقدار مناسب حجم آن بالا رود، می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند سنگ صفرا، سیروز کبد، هپاتیت، التهاب و گرفتگی مجرای صفرا شود. به طوری که اگر سطوح آن کاهش یابد، به بروز بیماری‌های قلبی و عروقی، اختلالات منتزینک و ناهنجاری‌های متابولیزم استخوان کمک می‌کند.
• افزایش سطح طبیعی ALT با اختلالات ایجاد شده در عملکرد خود، احتمال بروز بیماری‌های سرطان کبد، سیروز، آسیب‌های کبدی و هپاتیت را افزایش می‌دهد. اما کاهش سطح آن هیچگونه عوارض و خطراتی را ایجاد نمی‌سازد.

 

آزمایش چربی

تست چربی به بررسی دو نوع از کلسترول‌های مفید و مضر و همچنین مقدارغلظت موجود در آن‌ها می‌پردازد. لیپوپروتئین غلظت بالاHDL یا همان کلسترول مفید یکی از فاکتورهای مفیدی است که به حذف و از بین رفتن مواد مضر در خون کمک کرده و باعث می‌شود تا کبد به آسانی این مواد را تجزیه نماید. لیپوپروتئین غلظت پایین LDL یا همان کلسترول مضر، منجر به تولید و تکثیر پلاک‌های خونی در داخل رگ‌ها شده و در نهایت احتمال بروز خطراتی چون بیماری‌های قلبی و گرفتگی عضلات را سرعت می‌بخشد. پنل چربی نیز همانند سایر آزمایشات دیگر، نیاز به ناشتا بودن دارد و جهت اقدام به انجام این تست باید ۶ ساعت بمانید. در این بخش به سطوح بالا و پایین HDL و LDL می‌پردازیم.
لیپوپروتئین HDL
برای مردان در محدوده پایین زیر ۴۰ سال و زنان زیر ۵۰ سال، بالاتر از 60 میلی‌لیتر/ dl
لیپوپروتئین LDL
برای افرادی با سطح پایین زیر ۱۰۰ سال، بالاتر از 160 میلی‌گرم / dl
البته می‌توان گفت که مقادیر درج شده در این بخش می‌توانند بر اساس محاسبات سنی افراد تغییر نمایند و پزشک متخصص با در نظر گرفتن شرایط بیمار، تشخیص درستی را ارائه می‌دهد.

 

آزمایش تیروئید

تست تیروئید، یکی از دیگر آزمایشات مورد بررسی است که در ساختار خون افراد وجود دارد. تست عملکرد تیروئید واکنش‌های منفی بدن را نسبت به هورمون‌ها ارزیابی کرده و تشخیص درستی را جهت ادامه درمان و یا قطع آن نشان می‌دهد. تیروئید به گونه ای غدد ریز و کوچک گفته می‌شود که در ناحیه میانی گردن جای گرفته و نقش مهمی را در عملکرد متفاوت بدن از جمله حالت روحی، قدرت متابولیزم و میزان انرژی ایفا می‌کند.
در ادامه نشانه های اختصاری در نتایج تست تیروئید را بررسی خواهیم کرد.
• تریدوتیرونینT3 به همراه T4 کنترل کننده دمای بدن و میزان تپش قلب می‌باشند.
• جذب رزین T3 نشان دهنده هورمونی به نام گلوبین است و مشخص می‌کند که تا چه اندازه قدرت ارتقاء و پیوند به تیرکسین را دارد.
• تیروکسین T4 به همراه T3 نحوه رشد و تکامل بدن را مشخص می‌کند.
• TSH یکی از هورمون‌های مهمی است که وظیفه تحریک تیروئید را بر عهده دارد و بررسی آن موجب می‌شود تا مقدار هورمون‌‌هایی که در اثر این فرایند تولید شده را به واسطه غدد تیروئید کنترل کند.
• T4 : 5-12 میکروگرم در دسی‌لیتر
• T3 : 100-200 نانوگرم در دسی‌لیتر از خون
• TSH : 0.4 – 4 یکای بین المللی بر حسب میلی‌لیتر
• T3RU : به سطوح T3 مرتبط است به طوری که در اگر سطح آن بالا رود، سطح T3RU کاهش می‌یابد و در صورت کاهش T3 سطح آن افزایش پیدا می‌کند.
میانگین غیر طبیعی این موارد، شامل بیماری‌های مختلفی چون اختلال تکثیر تیروئید، کاهش سطح پروتئین و سطوح غیرعادی استروژن و تستوسترون هستند.

 

تست آنزیم

آنزیم‌ها به پروتئین‌های مهمی گفته می‌شود که به عملکرد فرایند شیمیایی در بخش درمان کمک می‌نماید. این فرایندها شامل لخته کردن خون و تجزیه نمودن غذا می‌باشند و بخش عمده ای از فعالیت‌های بدن را انجام می‌دهند. بنابراین تست آنزیم‌ها نیز کاربرد گسترده ای را در تشخیص بیماری‌ها و بهبود علائم فراهم می‌سازد. برخی از مهم ترین آنزیم‌های مورد بررسی عبارتند از :
• کراتین فسفوکیناز CPK-1 آنزیمی است که در بخش مغز و ریه‌های افراد پدید می‌آید و افزاش سطح آن نشان دهنده خطرات جبران ناپذیری چون سرطان و بیماری‌های مغزی می‌باشد.
• CPK-2 CK-MB : به آنزیم‌های فعالی می‌گویند که بعد از بروز حملات قلبی و صدمات ایجاد شده در این ناحیه، گسترش می‌یابند.
• CPK-3 : این آنزیم نیز یکی از دیگر مواردی است که در بخش قلبی وجود دارد و به دلیل عوامل مختلفی چون صدمات ورزشی، محدودیت‌های جسمی و التهابات عضله به وجود می‌آید.
• تروپونین : تروپونین نوعی از آنزیم‌های قلبی است که یه راحتی می‌تواند به جریان خون نفوذ کند و موجب بروز آسیب‌های قلبی شود.
سطح متوسط آنزیم‌های ذکر شده عبارتند از :
• CPK-1 : 200 واحد در لیتر
• CPK-2 : 5-25 : واحد بین المللی لیتر
• CPK-3 : 200 U/L
• تروپونین : حداکثر 0.02 نانوگرم ‌بر لیتر

 

آزمایش بیماری های مقاربتی STD

آزمایش بیماری‌های مقاربتی یکی از مهم‌ ترین تست‌های خونی است که تشخیص بیماری ایجاد شده را از طریق مقاربت جنسی بررسی می‌کند. در این تست به منظور نتایج دقیقی که از نمونه گیری آزمایش حاصل می‌شود، فرایند اتمام آن را با چندین روش جزئی از قبیل نمونه هایی از توده های عفونی، نمونه گیری خون و آزمایش ادرار انجام می‌دهند.
به طور کلی بیماری‌‌های نادری چون سیفلیس، سوزاک، تبخال، ایدز و کلامیدیا توسط آزمایش STD مشخص می‌شوند.

 

آزمایش لخته شدن خون

آزمایش لخته شدن خون به خوبی نشان می‌دهد که خون فرد با چه میزان قدرتی جهت لخته شدن انجام می‌گردد و مدت زمان لختگی را به طور کامل شرح می‌دهد. برخی از این تست‌ها شامل آزمایش فعالیت فیبرینوژن و پروترومبین PT هستند. لختگی خون فرایند مهمی است که به کاهش خونریزی ناشی از آسیب‌های فیزیکی کمک می‌نماید. در مقابل افزایش لخته شدن خون نیز در برخی مواقع ممکن است به سرخرگ و سیاهرگ‌ها نفوذ کرده و بسیار کشنده باشد. فرایند لختگی باعث بسته شدن راه های انتقالی و عدم رسیدن جریان خون به بخش‌های قلب، مغز و ریه‌ها شده و خطر بروز حملات قلبی و سکته مغزی را افزایش می‌دهد. این تست بیماری‌های شایعی چون ترومبوز، لوسمی حاد میلوئیدی، کمبود ویتامین k، بیماری‌های کبد و هموفیلی را شناسایی کرده و مورد بررسی قرار می‌دهد.

 

آزمایش سرم DHEA – سولفات

دی هیدرواپی آندروسترون DHEA یکی از هورمون‌هایی است که توسط توده های فوق کلیوی بدن تکثیر می‌شود و انجام این آزمایش سطح بالا و پایین این هورمون را ارزیابی می‌کند.
افزایش هورمون DHEAدر خانم‌ها و آقایان باعث ایجاد موهایی زائد در نواحی مختلف صورت می‌شود. با این تفاوت که سطوح پایین آن در آقایان اختلالات مهمی را در عملکرد صحیح بدن ایجاد می‌کند اما مقدار پایین آن برای زنان امری عادی است.
کاهش سطح DHEA سولفات در مردان، ممکن است به دلیل شرایط مختلفی از جمله بیماری‌های کلیدی، دیابت نوع ۲، ایدز و بی اشتهایی عصبی ایجاد شود. بالا بودن سطح این هورمون در آقایان و زنان نیز می‌تواند تحت عواملی چون سرطان و تومور کلیوی، رشد غیرعادی جنسی، بلوغ زودرس و سندروم تخمدان پلی کیستی به وجود آید.

 

تست پروتئین واکنشی سی CRP

واکنش پروتئین CRP از طریق کبد، زمانی ایجاد می‌شود که بافت‌های بدن فرد، عفونت کرده و ملتهب شده باشند. افزایش حجم این تست بر اساس دلایل مختلفی مانند لوپوس، سرطان، عفونت، التهاب سرخرگ، التهاب روده و آرتریت روماتئید شکل می‌گیرد.
در صورتی که نتایج حاصل از عمل در سطح بالایی قرار داشته باشد، احتمال بروز بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
• کمتر از 1 میلی‌گرم : خطر پایین
• 1 الی 2.9 میلی‌گرم : ریسک متوسط
• بیش از 3 میلی‌گرم : عوارض بالا
• بیش از 10 میلی‌گرم : عوارض شدید