آزمایش های دوران بارداری

دوران بارداری یکی از حساس‌ترین و مهم‌ترین دوره‌های زندگی یک زن است که نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای برای حفظ سلامت مادر و جنین می‌باشد. این مراقبت‌ها شامل آزمایش های دوران بارداری مختلفی است که هدف از انجام آن‌ها اطمینان از رشد سالم جنین و پیشگیری از عوارض احتمالی برای مادر است. در این مقاله، به بررسی کامل آزمایشات ضروری در دوران بارداری پرداخته خواهد شد.

مقاله پیشنهادی : چکاپ کامل

اهمیت آزمایشات دوران بارداری

آزمایشات دوران بارداری به پزشک کمک می‌کند تا وضعیت سلامت مادر و جنین را ارزیابی کرده و در صورت وجود مشکلات بالقوه، اقدامات لازم را به موقع انجام دهد. برخی از این آزمایشات برای اطمینان از سلامت عمومی مادر، و برخی دیگر برای تشخیص زودهنگام بیماری‌های خاص در جنین طراحی شده‌اند. همچنین، این آزمایشات نقش کلیدی در پیشگیری از عوارض جدی مانند دیابت بارداری، مسمومیت بارداری و نقایص مادرزادی ایفا می‌کنند.

آزمایشات قبل از بارداری

در بسیاری از موارد، توصیه می‌شود زنان پیش از تصمیم به بارداری، برخی آزمایشات را انجام دهند تا از آمادگی جسمانی خود برای دوران بارداری اطمینان حاصل کنند. این آزمایشات عبارت‌اند از:

• آزمایش خون کامل یا CBC : این آزمایش برای بررسی سطح هموگلوبین، گلبول‌های قرمز و سفید، و پلاکت‌ها انجام می‌شود. کم‌خونی، یکی از مشکلات شایع در زنان، با این آزمایش تشخیص داده می‌شود.
• آزمایش قند خون: بررسی سطح قند خون ناشتا می‌تواند خطر دیابت بارداری یا سایر مشکلات متابولیکی را پیش‌بینی کند.
• آزمایش هورمونی : بررسی سطح هورمون‌هایی مانند TSH و T4 برای اطمینان از عملکرد طبیعی تیروئید انجام می‌شود. مشکلات تیروئیدی می‌توانند بارداری را تحت تأثیر قرار دهند.
• آزمایش عفونت‌ها : تست‌های مربوط به عفونت‌های واگیردار مانند HIV – هپاتیت B و و سیفلیس باید پیش از بارداری انجام شوند.
• بررسی گروه خونی و Rh : تطابق گروه خونی مادر و جنین از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که ناسازگاری Rh می‌تواند باعث مشکلاتی در بارداری‌های آینده شود.

آزمایشات سه‌ماهه اول بارداری

سه‌ماهه اول بارداری دوره‌ای حیاتی برای رشد اولیه جنین است و بسیاری از آزمایشات ضروری در این مرحله انجام می‌شود:

• آزمایش خون و ادرار:

بررسی کم‌خونی، سطح قند خون، عملکرد کلیه‌ها، و عفونت‌های ادراری از طریق این آزمایشات انجام می‌شود.

تست‌های هپاتیت، HIV، و سیفلیس نیز در این مرحله تکرار می‌شوند.

• مایش بتا اچ‌سی‌جی ( Beta HCG ) : این آزمایش برای تأیید بارداری و بررسی میزان رشد طبیعی جنین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• تست تیروئید: عملکرد تیروئید مادر بررسی می‌شود تا از سلامت هورمونی بدن اطمینان حاصل گردد.
• غربالگری نقص‌های کروموزومی یا آزمایش دبل مارکر : این تست برای ارزیابی خطر ابتلای جنین به سندرم داون، سندرم ادواردز و سندرم پاتو انجام می‌شود. معمولاً بین هفته‌های 11 تا 14 بارداری صورت می‌گیرد
• سونوگرافی ( Nuchal Translucency ) NT : این سونوگرافی که در سه‌ماهه اول انجام می‌شود، ضخامت پشت گردن جنین را بررسی می‌کند. نتایج آن با آزمایش دبل مارکر ترکیب شده و خطر ناهنجاری‌های کروموزومی تخمین زده می‌شود.

آزمایشات سه‌ماهه دوم بارداری :

در سه‌ماهه دوم، رشد سریع جنین ادامه دارد و برخی آزمایشات جدید به منظور بررسی دقیق‌تر سلامت جنین و مادر انجام می‌شود:

• آزمایش غربالگری سه‌گانه یا چهارگانه : این آزمایش شامل اندازه‌گیری سطح موادی مانند آلفا فیتوپروتئین ( AFP ) استریول غیرمستقیم، و HCG است. این مواد به شناسایی خطر نقایص لوله عصبی، سندرم داون و سایر مشکلات ژنتیکی کمک می‌کنند.
• تست قند خون: این تست معمولاً در هفته‌های 24 تا 28 بارداری انجام می‌شود و هدف آن شناسایی دیابت بارداری است. در صورتی که سطح قند خون بالا باشد، آزمایش تحمل گلوکز( OGTT ) نیز انجام می‌شود.
• سونوگرافی آنومالی: این سونوگرافی دقیق در هفته‌های 18 تا 22 بارداری انجام می‌شود و به پزشک امکان می‌دهد تمام اعضای بدن جنین را بررسی کرده و ناهنجاری‌های ساختاری را شناسایی کند.
• آزمایش آمنیوسنتز (در صورت نیاز): اگر خطر بالایی برای اختلالات ژنتیکی شناسایی شود، پزشک ممکن است آمنیوسنتز را پیشنهاد دهد. این آزمایش شامل استخراج مقدار کمی مایع آمنیوتیک از اطراف جنین است.

مقاله پیشنهادی : آزمایشگاه برای غربالگری سه ماهه اول

آزمایشات سه‌ماهه سوم بارداری

سه‌ماهه سوم بارداری زمانی است که جنین برای تولد آماده می‌شود. در این دوره، آزمایشات بر پیشگیری از عوارض زایمان و ارزیابی وضعیت نهایی جنین تمرکز دارند:

• آزمایش گروه استرپتوکوک گروه B : این آزمایش برای بررسی وجود باکتری استرپتوکوک گروه B در واژن و روده مادر انجام می‌شود. اگر مادر ناقل باشد، ممکن است جنین در هنگام تولد آلوده شود و به همین دلیل درمان آنتی‌بیوتیکی انجام می‌شود.
• تست‌های عملکرد کبد و کلیه : این آزمایش‌ها به شناسایی مشکلاتی مانند پره‌اکلامپسی کمک می‌کنند که می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.
• سونوگرافی رشد : در اواخر بارداری، این سونوگرافی برای ارزیابی اندازه، وزن، و موقعیت جنین انجام می‌شود. همچنین میزان مایع آمنیوتیک و موقعیت جفت نیز بررسی می‌گردد.
• تست بیوفیزیکال پروفایل : (BPP) این تست ترکیبی از سونوگرافی و مانیتورینگ ضربان قلب جنین است که برای بررسی سلامت کلی جنین استفاده می‌شود.
• تست :NST (Non-Stress Test) این آزمایش برای ارزیابی واکنش ضربان قلب جنین به حرکات او انجام می‌شود. کاهش واکنش‌پذیری می‌تواند نشان‌دهنده مشکلاتی باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارد.

آزمایش های دوران بارداری خاص در موارد پرخطر

در برخی موارد، زنان باردار به دلیل عوامل خاصی ممکن است در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند و نیاز به آزمایشات اضافی پیدا کنند:

• بررسی ژنتیکی: اگر در خانواده سابقه بیماری‌های ژنتیکی وجود داشته باشد یا سن مادر بالای 35 سال باشد، ممکن است آزمایشات ژنتیکی مانند نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS) پیشنهاد شود.
• تست‌های ایمونولوژیکی: در مواردی که مادر سابقه سقط مکرر داشته باشد، آزمایشات ایمونولوژیکی برای بررسی علل احتمالی انجام می‌شود.
• دُپلر عروق: این آزمایش برای ارزیابی جریان خون در بند ناف و عروق اصلی جنین انجام می‌شود و معمولاً در مواردی که جنین رشد کمتری دارد، تجویز می‌شود.

هزینه ها : هزینه آزمایش غربالگری در آزمایشگاه

نتیجه‌گیری

آزمایش های دوران بارداری ابزاری قدرتمند برای تضمین سلامت مادر و جنین است. هرچند ممکن است برخی از این آزمایشات ضروری به نظر نرسند، اما انجام آن‌ها طبق توصیه پزشک می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند. مادران باید در طول دوران بارداری به‌طور مرتب تحت نظر متخصص زنان و زایمان باشند و با انجام آزمایشات لازم، زمینه را برای یک زایمان ایمن و داشتن فرزندی سالم فراهم کنند.

پیشنهاد می‌شود مادران در صورت هرگونه نگرانی یا سوال در مورد آزمایشات بارداری با پزشک معالج خود مشورت کنند، چرا که مراقبت به‌موقع کلید موفقیت در این دوران حساس است.